Spelfouten maken we helaas allemaal. Vergeten letters, dt-fouten en verkeerde samenvoegingen komen maar al te vaak voor in onze taal. Schrijven en lezen wordt ons met de paplepel ingegoten, maar wat als je op latere leeftijd nog steeds moeite hebt met het ontcijferen van letters, het lezen van zinnen en het begrijpen van informatie?

Dyslexie, dyscalculie, analfabetisme en laaggeletterdheid: het zijn verschillende problemen op het gebied van lezen en schrijven. Kan het onder dezelfde noemer worden geschaard of zijn ze compleet verschillend?

Geletterdheid: de kennis en vaardigheden die nodig zijn om informatie te begrijpen en te gebruiken, en deze vervolgens in te zetten voor sollicitatiebrieven, bijsluiters, loonlijsten, kaarten, tabellen en grafieken.[1]

Dyslexie

Een warboel aan letters en cijfers: dat is wat mensen met dyslexie zien als ze een tekst lezen. De ogen registreren letters en woorden wel, maar kunnen vervolgens deze informatie niet correct doorgeven aan de hersenen. Dyslexie is geen vorm van onintelligentie, maar een hersenaandoening. Een kleine afwijking in het natuurlijk taalsysteem in de linkerhersenhelft maakt het moeilijker voor dyslectici om gelezen en gesproken taal te matchen.

Enkele weetjes:

  • 1 op de 20 kinderen heeft dyslexie [2]
    • 10-14% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs
    • 7-8% van kinderen in het basisonderwijs
  • Dyslexie kan erfelijk zijn: 60% van de dyslectische kinderen heeft een ouder die ook dyslectisch is.
  • Kenmerken zijn moeizaam lezen, moeite hebben met de basis, slecht voorlezen en schrijffouten. [2]
  • Het kan de kans op laaggeletterdheid vergroten.
  • Dyslexie is levenslang: wel kunnen oefeningen helpen.

Dyscalculie

Hoewel er over dyslexie veel bekend is, staat dyscalculie behoorlijk in de kou. Dyscalculie is een probleem op kleinere schaal: naar schatting heeft één op de 100 tot zelfs één op de 1000 te maken met dit probleem. Waar mensen met dyslexie moeite hebben met het alfabet, hebben mensen met dyscalculie moeite met getallen en rekenen. Het is voor deze doelgroep lastig om de waarde van een getal te herkennen.

Enkele weetjes:

  • Het is lastig te bepalen hoeveel Nederlands dyscalculie hebben: dit komt mede doordat de grens moeilijk te bepalen is. Wat valt onder slecht rekenen en wat is dyscalculie? 2
  • Dyscalculie komt voor bij zowel mensen met een hoog als laag IQ. [3]
  • Kenmerken zijn problemen met tellen, het kortetermijngeheugen, rekenkunde, inzicht in schatten en hoofdrekenen, volgorden en ruimtelijke inzicht. [3]
  • Dyscalculie gaat nooit over: het kan wel worden verbeterd door oefeningen.

Analfabetisme

Lezen en schrijven: het lijkt vanzelfsprekend, maar toch is er een grote groep mensen voor wie het anders is. Naar schatting hebben zo’n 250.000 mensen in Nederland nooit leren lezen en schrijven. Deze doelgroep is analfabeet. [4]

Enkele weetjes:

  • 1/3e is allochtoon en 2/3e is geboren en getogen in Nederland. [4]
  • Zowel in de stad als op het platteland is analfabetisme aanwezig.
  • 11,9% van de beroepsbevolking is analfabeet.

Laaggeletterdheid

In Nederland zijn er ruwweg 2,5 miljoen mensen laaggeletterd: zij hebben veel moeite met het lezen, schrijven en begrijpen van informatie. Hoewel iedereen op school leert lezen en schrijven, verleert deze doelgroep deze vaardigheden gewoonweg. Hoe dat komt? In het dagelijks leven komen ze weinig tot niet in aanraking met letters en geschreven informatie. Meer informatie over wat laaggeletterdheid is, kun je hier lezen.

Enkele weetjes:

  • 5% van de jongeren is laaggeletterd.
  • 22% van de 55-65-jarigen is laaggeletterd.
  • Laaggeletterdheid neemt toe onder volwassenen in Europa.
  • Elke dag 15 minuten voorlezen verhoogt de woordenschat en verkleint daarmee de kans op laaggeletterdheid bij kinderen. [5]

Lezen is een van de beste manieren om je brein te trainen: het ontspant, inspireert en maakt je wijzer.

De normale dingen des levens

Dat de vier beschreven taalproblemen geen eendagsvlieg zijn, moge duidelijk zijn. Hoewel dyslexie en dyscalculie een levenslange strijd blijven, kunnen analfabetisme en laaggeletterdheid wel een helpende hand gebruiken. Analfabeten en laaggeletterden ervaren veel hinder van het onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Het resultaat? Ze hebben moeite om in het dagelijks leven goed te kunnen functioneren.

Niet kunnen lezen en schrijven maakt meedraaien in de hedendaagse maatschappij lastig.

Het is meer dan simpelweg geen boeken, bladen of ondertitels kunnen lezen: betalen met pin, stemmen, wegbewijzering volgen en het gebruik van internet en een mobiele telefoon worden enorm lastig. Bij vrijwel elke dagelijkse handeling is kunnen lezen een vereiste.

Iedereen heeft recht op begrijpelijke informatie. Juist daar zouden we met z’n allen naar moeten streven.

Basisletters zet zich in voor heldere taal: we schrijven voor iedereen. Benieuwd naar de mogelijkheden voor jou? Neem contact met ons op via +31(0) 13 530 1515 of info@basisletters.nl en volg ons op LinkedIn.

 

[1] OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.

[2] www.dyslexieweb.nl

[3] http://www.dyscalculie.org/

[4] http://www.lezenenschrijven.nl

[5] Marja van Bijsterveldt – Voorzitter Stichting Lezen & Schrijven